کتاب تابستانی با والری

محسن دیناروند

راه طلایی

978-6225638419

زندگینامه - روانشناسی

زندگی‌نامه و بیوگرافی (آثار کلی)

پالتویی

شومیز

تحریر

فارسی

ایران

1

158

کتاب «تابستانی با والری»، نوشته‌ی رژیی دبره، اثری است که در آوریل ۲۰۱۹ توسط انتشارات Éditions des Équateurs و با همکاری رادیو France Inter منتشر شد. این کتاب، که در اصل از سلسله‌برنامه‌های رادیویی تابستان ۲۰۱۸ سرچشمه می‌گیرد، تلاشی است برای بازآفرینی چهره‌ی یکی از مهم‌ترین شاعران و متفکران فرانسه در قرن بیستم؛ اثری که هم به عنوان مروری ادبی و هم به منزله‌ی سفری شخصی، والری را از حاشیه‌ی سرد تاریخ ادبیات به متن گفت‌وگوی معاصر بازمی‌گرداند. دبره در این نوشته، نه تنها از والری سخن می‌گوید، بلکه او را در نوعی گفت‌وگوی زنده با خواننده قرار می‌دهد. با لحنی صمیمی و در عین حال آکنده از احترام روشنفکرانه، او تلاش می‌کند تصویری نو از والری بسازد: نه شاعر دوردست و انتزاعی کتاب‌های درسی، بلکه انسانی پرشور، شوخ‌طبع و عمیقا متناقض. هر فصل، برگرفته از یکی از اپیزودهای رادیویی، همچون قطعه‌ای موسیقیایی و شاعرانه است که بعدی تازه از شخصیت والری را آشکار می‌کند: از سال‌های جوانی در حلقه‌ی مالارمه و بحران وجودی‌اش در جنوا، تا فعالیت‌های حرفه‌ای در خبرگزاری هاواس و وزارت جنگ. تصویری که از دل این روایت پدید می‌آید، دوگانگی اساسی والری است: عقل‌گرایی سخت‌گیرانه‌ی او در کنار حساسیت شاعرانه و تغزلی‌اش؛ قدیسی نهادی در برابر شورشی شکاک. دبره با اشاره به ریشه‌های مدیترانه‌ای والری ذهنی ساخته در آفتاب و کنار دریا او را در پیوندی ظریف با مفهوم «اندیشه میدی» آلبر کامو قرار می‌دهد: نگاهی متعادل که می‌خواهد عقل و اخلاق را با زیبایی و زندگی انسانی آشتی دهد. اهمیت کتاب در چند سطح نمایان می‌شود: 1. بازآفرینی چهره‌ای انسانی از والری که از اسطوره‌ی آکادمیک فراتر می‌رود و به فردی زنده با تناقض‌هایش بدل می‌شود.2. قالب اپیزودیک و موجز که ساختار رادیویی اولیه‌اش را حفظ کرده و همین باعث می‌شود خواننده هم‌زمان با خواندن، حس شنیدن صدایی زنده و جاری را داشته باشد. 3. حضور شخصی دبره در متن: او می‌نویسد چگونه اشعار والری در تبعید بولیوی برایش حکم پناهگاهی فکری و عاطفی داشته‌اند، و این هم‌نشینی میان تجربه‌ی زیسته‌ی نویسنده و اندیشه‌ی شاعر، بعدی تازه به روایت می‌بخشد. «تابستانی با والری» تنها یک تحلیل ادبی یا مرور زندگی‌نامه‌ای نیست، بلکه ترکیبی است از خاطره، فلسفه و نقد فرهنگی. دبره به خواننده نشان می‌دهد که والری، فراتر از چهره‌ای تاریخی، می‌تواند همچنان به عنوان همراهی فکری و راهنمایی تناقض‌آمیز در روزگار ما حضور داشته باشد؛ صدایی که میان عقل و شعر در نوسان است و از همین رهگذر، جذابیت خود را حفظ می‌کند. در نهایت، این کتاب نه فقط ادای احترامی به پل والری، بلکه دعوتی به بازاندیشی درباره‌ی جایگاه شاعر و متفکر در جهان امروز است: این‌که چگونه می‌توان در میانه‌ی تردیدها و آشوب‌های معاصر، صدای شاعری را شنید که همواره میان عقلانیت و شور، بینش و موسیقی کلمات، تعادل جستجو می‌کرد.